Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi

Sağlıkta Kalite Standartları | SKS-Hastane (Sürüm 6.1)

Toplum Ruh Sağlığı Hizmetleri (TRSH)

Rehberlik;
Daha önce hastaneye yatırılmış veya hastaneye yatırılma riski olan, psikoz veya diğer ağır ruhsal bozukluklar nedeniyle tedavi ve psikososyal desteğe ihtiyaç duyan ya da ağır bir ruhsal bozukluk nedeniyle işlevselliği ciddi düzeyde azalmış bireyler tedavi amacıyla TRSM tarafından kabul edilirler.

SRH01.01
TRSM'ye hasta kabul süreci ve sürece ilişkin kurallar asgari aşağıdaki hasta gruplarını kapsayacak şekilde tanımlanmalıdır:
o Aile hekimlerinden ve birinci basamak sağlık kuruluşlarından
o Hastanelerin psikiyatri kliniklerinden
o Sosyal bakım kurumlarından 
o Hasta veya aileleri tarafından doğrudan başvurular 

SRH01.02
Hasta kabul kriterleri tanımlanmalıdır.

SRH01.03
Ev ziyareti gerçekleştirilmesi gereken hasta grupları ve ziyaret kriterleri tanımlanmalıdır.

SRH01.04
Hasta başvurusu sırasında asgari aşağıdaki bilgiler kayıt altına alınmalıdır:
o Demografik bilgiler
o Başvuru şekli
o Sevk eden birim
o Sevk nedeni
o Tanısı
o Daha önce hastaneye yatırılma öyküsü

SRH01.05
Hastanın kabul kriterlerini karşılayıp karşılamadığı psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Rehberlik;
Hasta bakımı; hastaların kabulünden hizmetin sonlanmasına kadar geçen süre içinde hastaya TRSM tarafından sunulan sağlık hizmetlerinin tamamıdır.

SRH02.01
Hasta bakımına ilişkin süreçlere yönelik doküman asgari aşağıdaki konuları içerecek şekilde tanımlanmalıdır:
o Hastanın bakım ihtiyaçlarının ne şekilde, ne zaman ve kimler tarafından değerlendirileceği
o Değerlendirme sonrasında bakımın planlanması
o Planlanan bakımın hastaya uygulanması
o Bakımın sonuçlarının izlenmesi
o Gerektiğinde bakım planında değişiklikler yapılması
o Hizmetin sonlandırılması

SRH03.01
Hastaların klinik durumları ve bakım ihtiyaçları, fizik muayene ve öykü dahil, fiziksel, psikolojik ve sosyal faktörleri kapsayacak şekilde ilgili sağlık çalışanları tarafından değerlendirilmeli ve kayıt altına alınmalıdır.

SRH03.02
Hastalar, fiziksel ve psikososyal açıdan  asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde değerlendirilmelidir:
o Genel beden ve ruh sağlığı
o Olası ilaç yan etkileri
o Düşme riski
o Kendine zarar verme riski (kasıtlı ve kazara)
o Başkalarına zarar verme riski (kasıtlı ve kazara)
o Başkalarının vereceği zarara karşı savunmasızlık
o Alevlenmeye veya ruhsal durumun kötüleşmesine karşı savunmasızlık
o Aile ve toplum desteğinin düzeyi
o Barınma imkânı ve mali durum
o Tedaviye uyum
o İçgörü düzeyi
o Madde kullanımı 

Rehberlik;
Bakım planı, hastanın tedavi ve bakım ihtiyaçlarını, bu ihtiyaçlara yönelik hedefleri, uygulamaları ve uygulamaların değerlendirilmesini içeren dokümandır.

SRH04.01
Bakım planı, bakım ihtiyaçlarının belirlenmesini takiben en kısa süre içinde hazırlanmalıdır.

SRH04.02
Bakım planı hastaya hizmet veren ilgili disiplinler tarafından koordineli olarak hazırlanmalıdır.
Bakım planı, bakıma ilişkin asgari aşağıdaki gereklilikleri içermeli ve kayıt altına alınmalıdır:  
o Hastanın bakım ihtiyaçları
o Aile veya bakım verenlere destek
o Hastaya özgü belirlenen risklerin önlenmesi veya azaltılmasına ilişkin stratejiler (silah ve ilaçlara erişimin sınırlandırılması, izlem sıklığının artırılması gibi)
o Acil psikiyatrik durum planının oluşturulması
o Bakım ihtiyaçlarına yönelik hedefler
o Bakım ihtiyaçlarına yönelik uygulamalar
o Uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi ve izlenmesi

SRH04.03
Psikososyal ihtiyaçlarına ilişkin bakım uygulamaları asgari aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde tanımlanmalıdır:
o Psikoeğitim
o Rehabilitasyon
    * Uğraş ve eğitim ihtiyaçları
    * Gündelik yaşam aktiviteleri
    * Sosyal içerme
    * Alevlenmenin önlenmesi
o Psikolojik terapiler

SRH04.04
Hastanın bakımı sırasında meydana gelen tüm değişiklikler ve gelişmeler bakım planına eş zamanlı olarak yansıtılmalı, gerekirse bakım planı güncellenmelidir.
o Bakım planında yapılan güncellemeler ilgili sağlık çalışanları tarafından izlenebilir olmalıdır.

SRH05.01
Hasta ve yakınlarına, asgari aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde psikoeğitim düzenlenmelidir:
o Hastalığın seyri
o Hastalık riskini artıran faktörler
o Alevlenme riskini azaltacak tedbirler
o Tedavi seçenekleri
o İyi uygulamalar
o Sağlık kuruluşuna başvurulması gereken durumlar
o Yaşam alanında belirlenen risklerin azaltılmasına yönelik tedbirler

SRH05.02
Psikoeğitimler için hasta gruplarına göre eğitim materyali oluşturulmalıdır.

SRH06.01
Hastanın rehabilitasyonuna yönelik bakım uygulamaları asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde belirlenmelidir:
o Özbakım
o Günlük yaşam aktiviteleri
o Sosyal etkinlik düzeyi (günlük aktiviteler, boş zamanlarını değerlendirme, öğrenme, inanç ve ibadet, uğraşılar vb.)
o Aile ve sosyal çevre ile ilişkiler
o Üretkenlik ve çalışma
o Alevlenmenin önlenmesi
o Hastalıkla başa çıkma

SRH06.02
Belirlenen her rehabilitasyon uygulaması asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde tanımlanmalıdır:
o Hastanın mevcut durumu
o Rehabilitasyonun hedefi
o Hedefe gitmek için duyduğu gereksinimler
o Terapistin uygulamaları
o Hastanın aktivitesi
o Aile ve sosyal çevrenin faaliyetleri
o Diğer profesyonellerin uygulamaları

SRH06.03
TRSM kapsamında asgari aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde rehabilitasyon aktiviteleri belirlenmelidir:
o Etkileşim grubu
o Sosyal beceri grubu
o Aile grubu
o Uğraş terapisi
o Meslek edindirme
o Sanat terapisi
o Ev ve işyeri ziyareti gibi.

SRH06.04
Rehabilitasyon aktiviteleri için gerekli ekipman ve malzeme belirlenmeli, söz konusu ekipman ve malzemenin temin sürecine yönelik düzenleme yapılmalıdır.

SRH06.05
Belirlenen rehabilitasyon hedefleri düzenli aralıklarla izlenmeli ve değerlendirilmelidir.
o Hedefe ulaşma ve değerlendirme sonuçlarına göre gerekiyor ise rehabilitasyon programı güncellenmelidir.

Rehberlik;
Psikolojik terapi, hastanın kendini tanıması ve çözümlerine ulaşabilmede gerekli psikolojik zeminin oluşturulmaya çalışıldığı tedavi amaçlı işbirliği, iletişim sürecidir.

SRH07.01
Psikolojik terapi, alanında uzman, gerekli eğitime ve niteliklere sahip sağlık çalışanı tarafından uygulanmalıdır.

SRH07.02
Ailenin terapiye katılması gereken durumlar, terapist tarafından belirlenmelidir.

SRH07.03
Zorunlu haller dışında terapi süreci tamamlanmadan sonlandırılmamalıdır.

SRH07.04
Belirlenen hedeflere ulaşma derecesi değerlendirilmelidir.

SRH08.01
Hastaların ailelerine ve yakınlarına yaşadığı spesifik sorunlarla ilgili psikoeğitim verilmelidir.

SRH08.02
Aileler gerekli durumlarda bakım planlamasına ve tedavi kararlarına katılmaya teşvik edilmeli ve bu konuda desteklenmelidir.

SRH08.03
Ailenin destek ihtiyaçları düzenli aralıklarla değerlendirilmelidir.

SRH09.01
Hastalara uygulanan ilaç tedavisi uygun doz, süre ve elde edilen klinik sonuçlar açısından izlenmelidir.

SRH09.02
Hastaların ilaç tedavi planına uyum düzeyi izlenmelidir.

SRH09.03
Hasta ve yakınları ilaç kullanımı ve olası yan etkiler hakkında bilgilendirilmelidir.

SRH09.04
Hasta ve yakınları, ilaç tedavisine devamı destekleyici stratejiler (dozet kutularının kullanımı, hatırlatıcı araçlar ve rutin oluşturulması vb.) hakkında bilgilendirilmelidir.

SRH09.05
İlaçların yan etkileri izlenmeli ve değerlendirilmelidir.

SRH10.01
İntihar riski yüksek olan hastaların ilaca erişimi kontrol altına alınmalıdır.

SRH10.02
İlaç uyum düzeyi düşük ve intihar eğilimi olan hastaların ilaçları kayıt altına alınarak teslim alınmalıdır.

SRH10.03
Teslim alınan ilaçların miatları kontrol edilmelidir.

SRH10.04
Kullanılan ilacın dozu, uygulama tarihi, saati ve kim tarafından uygulandığı kayıt altına alınmalıdır.

SRH10.05
Verilen ilaçların hasta tarafından alındığı kontrol edilmelidir.

SRH11.01
Hastalar, genel tıbbi durumları açısından değerlendirilmelidir. 
Hastaların nütrisyonel durumları asgari aşağıdaki maddelerle değerlendirilmelidir.
o Beden kütle indeksi
o Son 3 ayda kilo kaybı
o Son 1 hafta içinde gıda alımında azalma

SRH11.02
Hastalar, bedensel sağlık açısından aile hekimi tarafından izlenmesi için teşvik edilmelidir.

SRH11.03
Eşlik eden bedensel hastalıkların varlığında gerekli görüldüğünde ilgili branş hekiminden konsültasyon için ikinci veya üçüncü basamak sağlık kuruluşları ile koordinasyon sağlanmalıdır.

SRH12.01
Hangi durumlarda ev ziyaretleri gerçekleştirileceği tanımlanmalıdır.

SRH12.02
Ev ziyareti sırasında izlenmesi gereken süreç ve ziyarete ilişkin kurallar tanımlanmalıdır.

SRH12.03
Ev ziyaretleri gerçekleştirmek üzere ekip oluşturulmalı ve ekiplere gerekli araç ve ekipman tahsis edilmelidir.

SRH12.04
Evde ziyaret edilmesine rağmen merkeze gelmesi sağlanamayan hasta ve yakınlarına hastalık, tedavi süreçleri ve hukuki sorumlulukları hakkında bilgi verilmelidir.

SRH12.05
Başkalarına zarar verme eğilimi yüksek olan hastaların ev ziyaretleri sırasında gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır.

SRH12.06
Ev ziyaretlerinde asgari aşağıdaki hususlar kayıt altına alınmalıdır:
o Ziyareti gerçekleştiren sağlık çalışanlarının adı soyadı
o Hastanın adı soyadı
o Telefon
o Adres
o Tarih ve saat
o Hasta dışında görüşülen kişi veya kişiler
o Ziyaretin kapsamı ve sunulan sağlık hizmetinin içeriği
o Öneriler ve bakım planı (psikoeğitim, aile eğitimi, sosyal beceri eğitimi, poliklinik hizmeti gibi)

SRH14.01
Risk düzeyi yüksek olan hastaların bakımı sırasında çalışanların ve diğer hizmet alanların güvenliğinin sağlanmasına ilişkin asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde önlemler alınmalıdır:
o Hasta ile görüşme sırasında, ihtiyaç halinde diğer çalışanlar en kısa zamanda ulaşabilir durumda olmalıdır.
o Ev ziyaretleri en az iki personel tarafından yapılmalıdır.
o Diğer personel ziyaret ekibinin ziyaret programından (yer ve zaman) haberdar olmalıdır.
o Riskle ilgili kaygılar psikiyatriste danışılarak; gerek görüldüğünde güvenlikleri için aile üyeleri ve aile hekimi ile paylaşılmalıdır.

SRH16.01
Yerel yönetimler, bölgedeki diğer sağlık kuruluşları, üniversiteler ve ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapılarak, yazılı ve görsel medya aracılığı ile ağır ruhsal bozukluklar hakkında toplum bilinçlendirilmelidir.

SRH16.02
Okullarda mümkünse hizmet kullanıcıları eşliğinde eğitimler düzenlenmelidir.

SRH16.03
Bilgi kaynağı (bilginin alındığı kişi) uzman ve güvenilir olmalı, mesaj; tercihen yüz yüze ve çift yönlü olmalıdır. 

SRH16.04
Damgalama konusunda toplum eğitilirken, hastalar da tedavileri sırasında damgayla baş etme konusunda bilgilendirilmelidir.